หยก กับ พระพุทธรูป

พระปางนาคปรก

พระพุทธบุศยรัตน์
“จันทรเทวบุตรได้แก้วผลึกขาวงดงามมาจากพระอรหันต์ แล้วให้พระวิษณุกรรมทรงสร้างเป็นพระพุทธปฏิมากร บรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ 4 องค์ คือ ในพระนลาฏ พระเมาลี พระอุระ และพระโอษฐ์”

เหตุที่มีการสร้างพระพุทธรูปกลางแจ้ง
ในอดีตกาล พระพุทธรูป ถือว่าเป็นหนึ่งใน ‘เจดีย์ (เจติยะ)’ แห่งพระบวรพุทธศาสนา ประเภท "อุเทสิกะเจดีย์" อันหมายถึง สิ่งที่สร้างเพื่ออุทิศให้พระศาสนา นอกเหนือจากนี้ก็มี ธาตุเจดีย์ บริโภคเจดีย์ และธรรมเจดีย์ ดังนั้น เวลาทำการเคารพสักการะเจดีย์ต่างๆ เหล่านี้ มิใช่เพียงใช้การกราบไหว้หรือถวายดอกไม้ธูปเทียนเป็นพุทธบูชาเฉกเช่นในปัจจุบัน หากแต่จะใช้วิธีการเดินเวียนขวาที่เรียกว่า ‘ทักษิณาวัฎ 3 รอบ’

การดูพระพุทธรูปเนื้อสัมฤทธิ์
"เป็นหนึ่งในหลักวิชาการที่ต้องเรียนรู้และฝึกฝน จึงขอนำหลักการเบื้องต้นของพระพุทธรูปเนื้อสัมฤทธิ์ ว่าความเก่าใหม่นั้นดูอย่างไร"

พระอัฎฐารส
พระอัฎฐารสเป็นพระพุทธรูปโบราณอาจกล่าวได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของอาณาจักรสุโขทัยก่อนที่จะรวมเข้าสู่กรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถพุทธลักษณะจะเป็นพระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่สูงตระหง่าน เป็นเอกลักษณ์แสดงถึงอิทธิพลเชิงช่างของสุโขทัยแต่ให้รายละเอียดและความงดงามสมบูรณ์สู้พระนั่งของสุโขทัยได้ไม่เต็มที่นักในศิลาจารึกสุโขทัยกล่าวถึงว่า

พระพุทธไสยาสน์ สิริมงคลของผู้เกิดวันอังคาร
“คติการสร้าง‘พระพุทธรูปปางไสยาสน์’ก็เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้รำลึกนึกถึงการเสด็จดับขันธปรินิพพานแห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพื่อเป็นอนุสติเตือนใจให้ตั้งอยู่ในความไม่ประมาท เพราะสังขารทั้งหลายนั้นไม่เที่ยง แม้พระพุทธองค์ยังเลี่ยงไม่พ้น”

พระปางเปิดโลก... พระแห่งปัญญาต้องโฉลกผู้เกิดวันพฤหัสบดี
“พระปางเปิดโลก พระพุทธรูปอิริยาบถประทับยืนอยู่เหนือดอกบัว พระหัตถ์ทั้งสองห้อยลงข้างพระวรกาย แบฝ่าพระหัตถ์ทั้งสองออกไปข้างหน้า เป็นกิริยาทรงเปิดโลกบางแบบยกฝ่าพระหัตถ์ทั้งสองขึ้นถือว่าเป็นพระแห่งปัญญา ให้มีสติปัญญาดี มีความฉลาดหลักแหลม”

พระนิรันตราย ...ศักดิ์สิทธิ์สมดังพระนาม
"พระนิรันตรายแคล้วคลาดปราศจากอันตรายมาแผ้วพานความศักดิ์สิทธิ์สมดังพระนาม"

พระรัตนโกสินทร์ ทรงเครื่อง
พระพุทธรูปที่ทรงเครื่องเยี่ยงกษัตริย์นั้น สันนิษฐานว่าน่าจะเริ่มปรากฏขึ้นก่อนในอิทธิพลของขอมหรือเขมร เนื่องจากได้รวมเอาลัทธิรูปเคารพแบบฮินดูรวมเข้ากับเทวราชา และพัฒนาต่อมาในลัทธิมหายาน โดยถือประหนึ่งว่าองค์พระมหากษัตริย์คือ ´พระโพธิสัตว์´ ดังนั้น ศิลปะพระพุทธรูปของขอมตั้งแต่ยุค Angkorian ไม่ว่าจะเป็นศิลปะนครวัด บาปวน บายน จะปรากฏลักษณะทรงเครื่อง ทั้งในพระเครื่องและพระบูชา เช่น พระบูชาศิลปะเขมร ศิลปะอู่ทอง และถ่ายทอดอิทธิพลเข้ามาในศิลปะอยุธยา ปรากฏให้เห็นในพระเครื่องที่มีอิทธิพลของศิลปะขอม อาทิ พระร่วงหลังรางปืน พระร่วงหลังลายผ้า พระเทริดขนนก พระนาคปรก และพระนารายณ์ทรงปืน เป็นต้น